KOLUMNA: Evropa prema Ericu Schmidtu

"Da pane taman krv do kolina, Jevropi je svejedno šta Jure Antin misli." – napisao je svojevremeno Zija Dizdarević u jednoj od svojih pripovijetki. Baš kao je što je "Jevropi" svejedno šta o svjetskim pitanjima misli prosječan Bosanac i Hercegovac, tako je "Jevropi" svejedno šta misli i prosječan Nijemac, Francuz ili Španac.

Ovog ljeta, hiljade registrovanih taksista su protestvovali širom Evrope zbog toga što im kompanija Uber i njene aplikacije za brzo naručivanje prevoza remete posao. Naime, "regularni" taksisti se žale na nefer konkurenciju zbog toga što Uberovi vozači ne moraju plaćati goleme cifre za raznorazne licence, dozvole i kurseve te pružaju nedovoljno regulisanu uslugu. Konkurencija je, kažu taksisti, sasvim OK, ali ako se razvija pod istim uslovima za sve učesnike na tržištu.

S druge strane, Uber obećava jeftiniji prevoz u odnosu na klasični taksi, praktičniji i brži pronalazak slobodnih vozača te ono što je najbitnije i čime se hvale na svom web sajtu – smanjivanje nezaposlenosti tako što ljudima daje šansu da zarade prevozom drugih. Problem je, dakle, barem naizgled kompleksan. Tu kompleksnost Njemačka je pokušala riješiti kratkotrajnom zabranom servisa te regulacijama cifre koju nelicencirani, tj. Uberovi vozači mogu naplatiti.

Drugim riječima, Google želi da Evropa postane SAD. Taj plemeniti politički cilj, Eric Schmidt je upakovao u primjer o Uberu.

Sve ovo je potaklo predsjednika upravnog odbora u Googleu, Erica Schmidta, da objavi jedan od najarogantnijih članaka (zapravo, više otvoreno pismo) koje je jedna visokopozicionirana ličnost u zadnje vrijeme uputila nekom političkom tijelu, u ovom slučaju Evropskoj komisiji. Da je neki njegov pandan iz jedne od zemalja sa istoka uradio isto, bio bi u zapadnim medijima proglašen manijakom. Štaviše, to se i dešava s vremena na vrijeme te dotični i bivaju proglašeni nenormalnim u zapadnim medijima – ili još gore, naprosto ih se ignoriše.

Pokroviteljski ton Schmidtovog izlaganja, znakovito okačenog na web sajtu Evropske komisije, najočigledniji je pred kraj članka, gdje se obično u člancima stručnjaka i kriju najbitnije informacije i insinuacije.

"Evropa treba prihvatiti remećenje tržišta. Starim načinima obavljanja posla potrebna je konkurencija koja će ih natjerati da uvedu inovacije. Uber, recimo, pozitivno potresa taksi tržište. Uber nudi putnicima praktičnost i jeftiniju cijenu prevoza. Razumljivo, birokratizirana taksi industrija je nesretna." – glasi Schmidtov recept za smanjenje nezaposlenosti u Evropi na nivo one u Americi i dodaje da se slaže sa novim predsjednikom Evropske komisije, Jean-Claudeom Junckerom, u ocjeni da EU treba srušiti regulacije zaštite korisničkih podataka i autorskih prava pojedinačnih zemalja članica te od toga napraviti jedinstveno digitalno tržište.

Drugim riječima, Google želi da Evropa postane SAD. Taj plemeniti politički cilj, Eric Schmidt je upakovao u primjer o Uberu.

Niko ne govori da evropski način poslovanja i fragmentiranost tržišta nemaju svojih problema. Međutim, ono što je Schmidt elegantno "zaboravio" da spomene jeste činjenica da su ideje koje pokušava progurati u svom članku trenutno na velikom udaru u Americi iz istog razloga kao i u Evropi.

Prvo, mit o tome da Amerika prihvata Uberov način poslovanja. Okružni tužioci u San Franciscu i Los Angelesu su krajem septembra upozorili Uber i slične servise poput Lyfta zbog nesprovođenja dovoljne kontrole vozača s kojima stupaju u saradnju. Dotični mogu biti bivši silovatelji, narkomani i drugi kriminalci, a poznati su i slučajevi napada Uberovih vozača na putnike. Recimo, krajem septembra je Roberta Chicasa Uberov vozač u San Franciscu udario čekićem u glavu zbog rasprave oko rute. Uber, dakako, tvrdi da nije odgovoran za napad, jer, pobogu, vozač je freelancer.

Drugo, Uberov mit o jeftinim vožnjama. Detroit nakon protesta licenciranih taksista planira uvesti ograničenje na napuhavanje cijene prevoza Uberovom uslugom, a koja zavisi od potražnje. Dvadesetogodišnji Nick Norton je za Detroit Free Press objasnio da se sa prijateljima pomoću Ubera jeftino odvezao na jedan koncert. Ali, kada se želio vratiti, cijena je bila skoro tri puta veća od dolazne, te ga je sve zajedno izašlo skuplje nego da je išao taksijem.

Treće, mit o smanjenju nezaposlenosti. Kao poručena prije kolumne, Internetom je pukla vijest da su Uberovi vozači nezadovoljni zbog vrlo nejasnog procesa otpuštanja i prekida saradnje sa njima od strane kompanije. Firma ih, kažu, naglo i bez objašnjenja ostavlja bez zarade, jer, pobogu, oni su samo freelanceri. Povrh svega, vozači su u New Yorku nedavno štrajkovali u hiljadama zbog toga što ne mogu zaraditi ni minimalac radeći za Uber.

Četvrto, mit o konkurenciji i slobodnom tržištu. Početkom ove godine, otkriveno je da su lažne mušterije angažovane od strane Ubera naručivale te zatim otkazivale vožnje na konkurentnim servisima. Na taj način su im krali vrijeme – najdragocjeniji resurs kada je ovakva usluga u pitanju.

Licemjerstvo Erica Schmidta i Googlea nema granica. Kada jedna velika IT kompanija s tradicijom kupovine drugih, manjih kompanija, napravi gore navedeni iskorak u odbranu tržišnog haosa na čitavom kontinentu i kulture osnivanja startupa s primarnim ciljem da ih neko nekada kupi, jasno je da u tome ima direktan interes. Interes koji jednim dijelom proističe iz činjenice da je Google uložio 258 miliona dolara u Uber.

U Evropskoj uniji se ukidanjem pojedinačnih regulacija zemalja članica mogu desiti dvije stvari: slobodna manipulacija privatnim podacima stotina miliona korisnika od strane korporacija kao što je Google, te nicanje talentovanih kompanija od kojih će mnoge neizbježno propasti (samo pogledajte liste "najboljih" startupa od prije nekoliko godina – mnogih više nema).

U oba slučaja, Google može i hoće profitirati.